Kontrole podatkowe w 2025 roku - co sprawdza fiskus

Nadchodzący rok 2025 przyniesie znaczące zmiany w podejściu organów podatkowych do kontroli i weryfikacji rozliczeń polskich przedsiębiorców. Analiza danych z 2024 roku oraz prognozy ekspertów wskazują na wyraźne przesunięcie aktywności fiskusa w kierunku czynności sprawdzających, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej skuteczności tradycyjnych kontroli podatkowych. Przedsiębiorcy muszą przygotować się na intensyfikację działań skarbówki w kluczowych obszarach podatkowych, szczególnie w zakresie podatku u źródła, VAT oraz podatków dochodowych.

Profesjonalni doradcy podatkowi obserwują wyraźny trend wzrostu zainteresowania fiskusa nowymi formami weryfikacji rozliczeń. Organy podatkowe coraz częściej sięgają po narzędzia, które pozwalają im na szybszą i bardziej elastyczną kontrolę prawidłowości rozliczeń podatników. Ten kierunek działań wynika z dążenia do zwiększenia efektywności kontroli przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów i czasu potrzebnego na przeprowadzenie pełnych kontroli podatkowych.

Analiza kontroli podatkowych w 2024 roku

Rok 2024 przyniósł znaczące zmiany w strukturze działań kontrolnych organów podatkowych. Liczba zakończonych kontroli podatkowych spadła z 13 023 w 2023 roku do 9 829 w 2024 roku, co stanowi zmniejszenie o ponad 3 tysiące kontroli. Podobny trend zaobserwowano w przypadku kontroli celno-skarbowych, gdzie spadek był jednak mniej wyraźny - z 7 186 kontroli w 2023 roku do 7 043 w roku 2024.

Spadek liczby tradycyjnych kontroli nie oznacza jednak osłabienia aktywności fiskusa. Wręcz przeciwnie - organy podatkowe intensywnie rozwijają wykorzystanie czynności sprawdzających jako głównego narzędzia weryfikacji prawidłowości rozliczeń podatników. Ta zmiana strategii wynika z praktycznych korzyści, jakie niesie ze sobą procedura czynności sprawdzających dla organów kontrolnych.

Czynności sprawdzające zyskały na popularności głównie ze względu na brak ograniczeń czasowych oraz uproszczoną procedurę. W przeciwieństwie do kontroli podatkowych, które mają określone ramy czasowe i wymagają zachowania szczegółowych procedur dowodowych, czynności sprawdzające pozwalają organom podatkowym na elastyczne podejście do weryfikacji rozliczeń. Organy mogą sprawdzać prawidłowość rozliczeń w wybranych okresach z dowolną częstotliwością, co znacznie zwiększa ich możliwości kontrolne.

Analiza statystyk wskazuje na wyraźne rozgraniczenie celów obu typów działań kontrolnych. Czynności sprawdzające służą przede wszystkim rutynowej weryfikacji prawidłowości rozliczeń podatkowych, podczas gdy kontrole podatkowe oraz celno-skarbowe są przeprowadzane w sytuacjach, gdy fiskus ma uzasadnione podejrzenia wystąpienia nieprawidłowości u konkretnego podatnika.

Przedsiębiorca prowadzący działalność w branży transportowej otrzymał wezwanie do przeprowadzenia czynności sprawdzających dotyczących rozliczeń VAT za ostatnie sześć miesięcy. Organ podatkowy zażądał przedstawienia faktur, rejestrów VAT oraz dokumentów transportowych, nie informując o uprawnieniach podatnika do odmowy przedstawienia niektórych dokumentów w ramach tej procedury.

Kluczowe obszary zainteresowania skarbówki

Podatek u źródła stanowi obecnie jeden z priorytetowych obszarów działań kontrolnych organów podatkowych. W ostatnich dwóch latach eksperci zaobserwowali znaczny wzrost zainteresowania skarbówki tym obszarem, szczególnie w kontekście kontroli dużych podmiotów inwestujących w Polsce. Fiskus podczas kontroli prawidłowości rozliczeń z tytułu podatku u źródła coraz częściej wykorzystuje możliwości wymiany informacji z organami podatkowymi z innych krajów.

Organy podatkowe szczegółowo weryfikują, czy podmiot, do którego polski podatnik wypłacił należności, rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą w swoim kraju oraz czy może zostać uznany za rzeczywistego beneficjenta środków wypłacanych przez polską spółkę. Te postępowania charakteryzują się długotrwałością, ponieważ wymiana informacji z innymi krajami jest procesem wymagającym znacznego nakładu czasu.

Przedmiotem szczególnego zainteresowania organów podatkowych w trakcie kontroli rozliczeń podatku u źródła jest również prawo do skorzystania ze zwolnienia z podatku lub preferencji w postaci zastosowania obniżonej stawki podatku. Te uprawnienia wynikają z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania z krajem, w którym siedzibę ma odbiorca należności. Weryfikacja uprawnień do stosowania preferencji podatkowych wymaga od organów kontrolnych dokładnej analizy struktury właścicielskiej oraz rzeczywistej działalności gospodarczej podmiotów zagranicznych.

VAT pozostaje tradycyjnie najczęściej kontrolowanym podatkiem, co wynika z jego znaczenia jako głównego źródła dochodów budżetowych. Organy podatkowe koncentrują się przede wszystkim na wykrywaniu nadużyć związanych z karuzelami podatkowymi oraz weryfikacji prawidłowości rozliczeń w branżach uznawanych za wrażliwe.

Kontrole w obszarze cen transferowych charakteryzują się szczególnie szerokim zakresem wymaganej dokumentacji. Fiskus prowadzi szczegółowe analizy i porównania oparte na bazach danych, na podstawie których ustala przebieg poszczególnych transakcji i odnosi je do warunków rynkowych. Organy kontrolne weryfikują, czy ceny stosowane w transakcjach między podmiotami powiązanymi odpowiadają cenom, które zostałyby ustalone między podmiotami niepowiązanymi w porównywalnych okolicznościach.

Prognozy na rok 2025 - główne trendy kontrolne

Rok 2025 przyniesie kontynuację i intensyfikację obecnych trendów w działaniach kontrolnych organów podatkowych. Z bardzo wysokim prawdopodobieństwem można założyć, że podatek u źródła pozostanie przedmiotem wzmożonego zainteresowania skarbówki. Organy podatkowe będą rozwijać swoje kompetencje w zakresie międzynarodowej wymiany informacji oraz pogłębiać analizy struktur właścicielskich podmiotów zagranicznych otrzymujących płatności od polskich podatników.

Intensywnych kontroli można spodziewać się również w obszarze VAT, który tradycyjnie stanowi główne źródło dochodów budżetowych i zawsze znajduje się na liście najczęściej kontrolowanych podatków. Szczególnej uwagi organów podatkowych będą podlegać podmioty działające w branżach wrażliwych, takich jak brana transportowa, paliwowa czy budowlana. Kontrole będą dotyczyć również przedsiębiorstw dokonujących zakupu usług niematerialnych o znacznej wartości, zwłaszcza od podmiotów powiązanych.

Przedsiębiorcy w 2025 roku i latach kolejnych muszą liczyć się z dużą aktywnością skarbówki w przeprowadzaniu czynności sprawdzających. Ponieważ skuteczność typowania podmiotów do kontroli podatkowych stanowi jeden z kluczowych wskaźników efektywności Krajowej Administracji Skarbowej, fiskus będzie sięgał po tradycyjne kontrole podatkowe tylko w sytuacjach, gdy na podstawie posiadanych danych będzie spodziewał się wystąpienia nieprawidłowości u konkretnego podatnika.

W codziennej praktyce, aby przeprowadzić weryfikację prawidłowości rozliczeń, organy podatkowe będą ograniczać się głównie do przeprowadzania czynności sprawdzających. Ta tendencja wynika z praktycznych korzyści tej procedury dla organów kontrolnych oraz możliwości przeprowadzania weryfikacji bez konieczności zachowania rygorystycznych procedur dowodowych obowiązujących w przypadku kontroli podatkowych.

Skuteczne strategie minimalizacji ryzyka kontroli

Przedsiębiorcy dysponują szeregiem narzędzi i strategii, które pozwalają na znaczące ograniczenie ryzyka przeprowadzenia kontroli podatkowej oraz zabezpieczenie się na wypadek jej wystąpienia. Kluczowe znaczenie ma proaktywne podejście do zarządzania ryzykiem podatkowym oraz wykorzystanie dostępnych instrumentów prawnych oferowanych przez system podatkowy.

Dla podmiotów, których przychody przekraczają wartość 50 milionów euro, szczególnie wartościowym rozwiązaniem jest Program Współdziałania. Ten innowacyjny model współpracy podatnika z Krajową Administracją Skarbową zakłada, że podatnik zasadniczo sam przeprowadza kontrolę własnego rozliczenia, podczas gdy fiskus sprawuje nadzór nad wdrożonymi przez firmę mechanizmami kontroli. Program ten pozwala na znaczące ograniczenie ryzyka przeprowadzenia tradycyjnej kontroli podatkowej.

W celu ograniczenia ryzyka kontroli prawidłowości rozliczeń podatku u źródła przedsiębiorcy powinni rozważyć złożenie do Lubelskiego Urzędu Skarbowego wniosku o opinię o stosowaniu preferencji. Taka opinia potwierdza możliwość stosowania zwolnienia z opodatkowania lub preferencji podatkowych wynikających z umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Należy jednak pamiętać, że uzyskanie takiej opinii nie zwalnia przedsiębiorców z obowiązku zachowania należytej staranności w zakresie weryfikowania spełnienia warunków uprawniających do zastosowania zwolnienia lub preferencyjnej stawki.

1. Przeprowadź audyt wewnętrzny rozliczeń podatkowych
2. Wdróż procedury należytej staranności w kluczowych obszarach
3. Rozważ uzyskanie interpretacji indywidualnej dla spornych kwestii
4. Przeanalizuj możliwość uczestnictwa w Programie Współdziałania
5. Zabezpiecz dokumentację dotyczącą cen transferowych
6. Uzyskaj opinię o stosowaniu preferencji podatkowych
7. Wprowadź cykliczne przeglądy podatkowe z zewnętrznym doradcą

Zabezpieczenie na wypadek kontroli w obszarze cen transferowych stanowi uzyskanie uprzedniego porozumienia cenowego (APA). Ten rodzaj umowy zawieranej między podatnikiem a organem podatkowym polega na akceptacji przez organ wyboru i sposobu stosowania metody weryfikacji cen stosowanych w transakcjach z podmiotami powiązanymi. APA stanowi skuteczne narzędzie ograniczenia ryzyka zakwestionowania sposobu ustalania cen transferowych przez organy podatkowe.

Interpretacja indywidualna pozostaje jednym z najbardziej uniwersalnych narzędzi zabezpieczenia na wypadek kontroli podatkowej. Ochrona, którą zapewnia interpretacja indywidualna, wyraża się w zasadzie nieszkodzenia, zgodnie z którą podatnik kierujący się wydaną w jego sprawie interpretacją indywidualną nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji w postaci kar nakładanych przez organy podatkowe.

Praktyczne rozwiązania organizacyjne

Na wypadek ograniczenia ryzyka związanego z kontrolą podatkową lub celno-skarbową przedsiębiorcy powinni rozważyć wprowadzenie własnych rozwiązań organizacyjnych ograniczających wystąpienie nieprawidłowości. Przykładowym działaniem pozwalającym na zminimalizowanie ryzyka związanego z kontrolą jest współpraca z firmą oferującą profesjonalny audyt podatkowy oraz usługi doradztwa podatkowego.

Wprowadzenie cyklicznych przeglądów podatkowych ma na celu weryfikację prawidłowości prowadzonych przez podatnika rozliczeń oraz zwiększenie bezpieczeństwa przedsiębiorstwa i jego zarządu. Regularne przeglądy pozwalają na wczesne wykrycie potencjalnych nieprawidłowości oraz ich korektę przed ewentualną kontrolą organów podatkowych.

Szczególnie wartościowe jest wprowadzenie procedur należytej staranności w kluczowych obszarach rozliczeń podatkowych firmy, takich jak VAT czy podatek u źródła. Te procedury powinny obejmować weryfikację kontrahentów, sprawdzanie uprawnień do stosowania preferencji podatkowych oraz dokumentowanie podejmowanych działań weryfikacyjnych.

• Wdrożenie systemu weryfikacji kontrahentów przed nawiązaniem współpracy
• Utworzenie procedur dokumentowania transakcji gospodarczych
• Wprowadzenie regularnych szkoleń dla działu księgowości
• Ustanowienie wewnętrznych procedur kontroli rozliczeń podatkowych
• Zapewnienie bieżącego monitorowania zmian w przepisach podatkowych
• Utworzenie systemu archiwizacji dokumentów podatkowych

Współpraca z zewnętrznymi doradcami podatkowymi powinna być traktowana jako inwestycja w bezpieczeństwo podatkowe przedsiębiorstwa. Profesjonalni doradcy posiadają aktualną wiedzę o praktyce organów podatkowych oraz mogą zapewnić skuteczne wsparcie zarówno w zakresie bieżących rozliczeń, jak i w przypadku przeprowadzania kontroli podatkowych.

Średnie przedsiębiorstwo produkcyjne wdrożyło kompleksowy system zarządzania ryzykiem podatkowym obejmujący miesięczne przeglądy rozliczeń VAT, kwartalną weryfikację dokumentacji cen transferowych oraz roczny audyt podatkowy przeprowadzany przez zewnętrzną firmę doradczą. Dzięki tym działaniom firma uniknęła kontroli podatkowej przez ostatnie pięć lat, a jednocześnie zoptymalizowała swoje obciążenia podatkowe.

Najczęstsze pytania

Kontrola podatkowa jest sformalizowaną procedurą z określonymi ramami czasowymi i rygorystycznymi zasadami gromadzenia dowodów. Czynności sprawdzające są procedurą uproszczoną, nieograniczoną czasowo, w ramach której organy mogą sprawdzać rozliczenia z dowolną częstotliwością. Podatnicy mają ograniczone obowiązki w zakresie udostępniania dokumentów w ramach czynności sprawdzających.

Główne obszary zainteresowania fiskusa to podatek u źródła, VAT oraz podatki dochodowe PIT i CIT. Szczególną uwagę organy podatkowe będą zwracać na duże podmioty inwestujące w Polsce, przedsiębiorstwa w branżach wrażliwych oraz firmy dokonujące zakupu usług niematerialnych od podmiotów powiązanych.

Kluczowe działania to wdrożenie procedur należytej staranności, przeprowadzanie regularnych auditów podatkowych, uzyskanie interpretacji indywidualnych dla spornych kwestii, wprowadzenie cyklicznych przeglądów rozliczeń oraz współpraca z profesjonalnymi doradcami podatkowymi. Ważne jest również prawidłowe dokumentowanie wszystkich transakcji gospodarczych.

Program Współdziałania znacząco ogranicza ryzyko przeprowadzenia tradycyjnej kontroli podatkowej, ale nie eliminuje go całkowicie. Program dostępny jest dla podmiotów o przychodach przekraczających 50 milionów euro i wymaga wdrożenia zaawansowanych mechanizmów wewnętrznej kontroli oraz współpracy z organami podatkowymi.

W ramach czynności sprawdzających organy podatkowe często żądają szerokiej dokumentacji, jednak podatnicy nie są zobowiązani do przedstawienia wszystkich żądanych dokumentów. Procedura ta nie przewiduje takich samych uprawnień organów jak w przypadku kontroli podatkowej. Warto skorzystać z pomocy doradcy podatkowego w celu określenia rzeczywistych obowiązków podatnika.